. آبله بیماری خطرناكی بود كه در طول قرن ها قربانیان بسیاری برجای گذاشت. ویروس فلج اطفال هم تا همین دهه گذشته در همه دنیا از جمله كشور ما كودكان را در سال های نخستین زندگی شان زمینگیر می كرد اما خوشبختانه فكر و اراده بشر برای ریشه كن كردن این ویروس باعث شد برنامه جهانی مقابله با ویروس فلج اطفال با موفقیت به انجام برسد.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از رومه ایران ؛ با همه خوشبینی هایی كه از حذف این ویروس در خیلی از كشورها وجود داشت، اما بار دیگر زنگ خطر بازگشت این بیماری در جهان به صدا در آمده است و ایران هم به دلیل مواجهه با مشكلاتی كه در زمینه تولید و تأمین این واكسن دارد، از این امر مستثنی نخواهد بود. گفت و گوی زیر با مشاور عالی معاون بهداشتی وزارت بهداشت و متخصص بیماری های عفونی در ارتباط با این بیماری و نحوه بازگشت آن در چند كشور همسایه است و مشكلاتی كه كشورمان در تأمین این واكسن ضروری دارد.
چه عاملی باعث شد انسان برای مبارزه با بیماری فلج اطفال كه به نظام سلامت آسیب جدی وارد می كرد، اقدام کند؟
همانگونه كه می دانید نخستین بیماری كه از طریق واكسن پیشگیری در دنیا ریشه كن شد، بیماری آبله است. در گذشته برای بیماری آبله یك واكسن وجود داشت كه تأثیر آن در پیشگیری ابتلا به آبله نسبی بود، در عین حال اگر كسی آبله می گرفت دارویی كه درمان جدی در پی داشته باشد وجود نداشت. بنابراین همه كشورهای دنیا درصدد برآمدند تا این بیماری را ریشه كن كنند، از این رو به این نتیجه رسیدند كه تنها راه مقابله با این ویروس پیشگیری از ابتلا است. بنابراین واكسن آبله به عنوان نخستین واكسن شناخته شده در جهان به كار برده شد.
برای ریشه كن شدن بیماری آبله لازم بود از زمان بروز آن بیماری به مدت سه سال هیچ گزارشی از ابتلای مجدد وجود نداشته باشد. بنابراین آخرین فردی كه به این بیماری دچار شده بود در اكتبر سال 1977 در كشور سومالی شناسایی شد.با گذشت سه سال از آخرین ابتلا به دلیل این كه دیگر اثری از آن بیماری یا ابتلای شخص جدید به آن گزارش نشد، در سال 1980 مجمع بهداشت جهانی گواهی كرد كه آبله در جهان ریشه كن شده است. بعد از آن سازمان جهانی بهداشت به این فكر افتاد كه كشور های دنیا را به ریشه كن كردن بیماری هایی كه برایشان واكسن وجود دارد تشویق كند.
دیفتری، كزاز، سرخك، سل و فلج اطفال از جمله بیماری هایی است كه در آن زمان از واكسن پیشگیری كننده برخوردار بودند. از این میان یكی از مهم ترین بیماری هایی كه زندگی نسل بشر را به مخاطره انداخته بود، بیماری فلج اطفال بود. در سال 1988 مجمع بهداشت جهانی با امضای قطعنامه ای تصویب كرد كه تا سال 2000 بیماری فلج اطفال در دنیا ریشه كن شود.
در طی این 12 سال در جهت ریشه كن كردن این بیماری در سطح جهان تلاش های بسیاری شد. اما در زمان تعیین شده این اتفاق مهم رخ نداد. به طوری كه سازمان بهداشت جهانی تاریخ ریشه كنی این ویروس را به سال 2005 تغییر داد كه بازهم این اتفاق نیفتاد و در نهایت به سال 2012 موكول كرد اما بازهم بی نتیجه ماند. براین اساس امیدواریم طبق آخرین مصوبه این سازمان، ریشه كنی فلج اطفال در دنیا در سال 20 اتفاق بیفتد.
آیا آماری از مبتلایان به ویروس فلج اطفال كه دچار فلج شدند در سال هایی كه هنوز مبارزه آغاز نشده بود، در دست است؟ با همه برنامه هایی كه تاكنون به اجرا درآمده، این بیماری در حال حاضر دامنگیر چند نفر در جهان است؟
قبل از شروع برنامه ریشه كنی فلج اطفال یعنی در همان سال های 1988، سالانه حدود 360 هزار نفر در دنیا (روزانه 1000 نفر) به دلیل ویروس فلج اطفال فلج می شدند. اما در حال حاضر با رواج برنامه های بهداشتی و درمانی سالانه كمتر از 300 نفر در دنیا به این ویروس مبتلا می شوند. براین اساس می توان ادعا كرد در این عرصه 2 هزار برابر موفقیت حاصل شده است.
ایران چه زمانی موفق به حذف ویروس فلج اطفال شد؟
سازمان بهداشت جهانی با عضویت 194 كشور از چند منطقه تشكیل شده است كه هر منطقه 10 تا 50 كشور را در خود جای داده است. در این میان ایران در منطقه مدیترانه شرقی واقع شده كه دارای 22 عضو یا كشور است. كشورهایی كه طی سال های اخیر موفق به ریشه كنی ویروس فلج اطفال شده اند البته منهای كشور سومالی كه این ویروس در آن كشوربازگشت داشته است.
براساس اطلاعات موجود ایران آخرین بار در حدود 16 سال پیش از شر ویروس وحشی فلج اطفال نجات پیدا كرد و بعد از گذشت 3 سال موفق شد، در سال 2004 به عنوان 6 كشور اول منطقه، گواهی تأیید حذف ویروس فلج اطفال را از سازمان بهداشت جهانی دریافت كند. بنابراین می توان گفت در ایران از 13 سال گذشته اثری از ویروس بومی و انتقالی فلج اطفال نیست. براین اساس از آن تاریخ تاكنون ایران نیز مانند سایر كشورهای منطقه هر ساله باید گزارشی را به منظور باقی ماندن در شرایط حذف ویروس فلج اطفال به سازمان بهداشت جهانی ارائه كند كه این گزارش اغلب در فروردین ماه هر سال به سازمان تحویل داده می شود.
در حال حاضر با همه برنامه هایی كه از سوی سازمان جهانی بهداشت به اجرا درآمد، در چه كشورهایی ویروس فلج اطفال هنوز به صورت بومی وجود دارد؟
طبق آخرین آمار تا حدود 5 سال قبل از بین 150 كشوری كه این بیماری در آن ها بومی بود، 5 كشور دنیا یعنی افغانستان، پاكستان، هند، نیجریه و نیجر نتوانسته بودند این ویروس را ریشه كن و از حالت بومی خارج كنند، اما براساس تلاش هایی كه شد در ابتدا كشور نیجر و در قدم بعدی كشور هند در سال 2011 اقدام به ریشه كنی فلج اطفال كرده و از حالت بومی خارج شدند. بنابراین در حال حاضر دو كشور در همسایگی ما و كشور نیجر در آفریقا هنوز نتوانسته اند این ویروس را ریشه كن كنند.
كشورهایی كه موفق به ریشه كنی این ویروس نشده اند و همچنان این ویروس به صورت بومی در آن كشورها فعال است، چه خطری برای دیگر كشورها خواهند داشت؟
خطر كشورهایی كه این ویروس و بیماری به صورت بومی در آن ها فعال است،به این شكل پدیدار می شود كه حامل ویروس از آن كشورها به كشور دیگر سفر یا مهاجرت می كند و در همین حین ویروس فلج اطفال را به كشور مقصد ارمغان می برد. بر اساس گزارش های مختلف، بسیاری از كشورهایی كه از حالت بومی خارج شده بودند و به قولی فلج اطفال در كشورشان ریشه كن شده بود بعد از گذشت سال ها از نبود ویروس فلج اطفال، شاهد بازگشت این ویروس بوده اند و بی تردید یكی از راه های بازگشت همین است.
علی رغم آن كه فلج اطفال در بسیاری از كشورها رخت بربسته بود، اما باز شاهد هستیم كه برخی كشورها از جمله چاد و نیجراعلام می كنند كه این ویروس به كشورشان بازگشته، علاوه برآن برخی كشورها امسال به لحاظ وجود ویروس فلج اطفال در وضعیت نامطلوبی قرار دارند. اتیوپی، كامرون و سومالی از جمله این كشورها هستند.
آنچه حائز اهمیت است، استقرار كشور سومالی در منطقه مدیترانه شرقی به لحاظ تقسیم بندی سازمان بهداشت جهانی است. یعنی همان منطقه ای كه ایران هم در آن قرار دارد و این موضوع خطری جدی برای ایران محسوب می شود. علاوه بر آن كشور سوریه كه در همسایگی ما به سر می برد به عنوان كشوری كه در برنامه ریشه كنی فلج اطفال موفق عمل كرد و سالهاست از این ویروس عاری است طی یك ماه گذشته شاهد بازگشت این ویروس به كشورش بوده است. به طوری كه طبق آمار اعلامی این كشور از یك ماه گذشته 13 مورد ابتلای قطعی به فلج اطفال به ثبت رسیده است. براین اساس مجموع این كشورها در همسایگی ایران خطر جدی برای ما محسوب می شوند. اگر هوشیار عمل نكنیم هر لحظه ممكن است به فهرست كشورهایی كه ویروس در آن ها بازگشت داشته، اضافه شود.
منبع:.salamatnews.